બેઈજિંગઃ ચીનના વૈજ્ઞાનિકોએ પ્રથમ વખત ચંદ્રના દૂરના ભાગનું રહસ્ય ઉકેલવાની સિદ્ધિ હાંસલ કરી છે. પ્રથમ વખત ચાઇનીઝ વૈજ્ઞાનિકો અને તેમના અમેરિકન સાથીદારો ચંદ્રની દૂર બાજુ પર જ્વાળામુખી વિસ્ફોટની ચોક્કસ ઉંમર માપવામાં સક્ષમ થયા છે. અગાઉ તેનો અંદાજ રિમોટ સેન્સિંગ અંદાજ દ્વારા જ કરવામાં આવતો હતો.
આ વર્ષે જૂનમાં ચીનનું ચાંગ’ઇ-6 ચંદ્ર મિશન ચંદ્રમાંથી ખડકોના નમૂનાઓ સાથે પૃથ્વી પર પરત ફર્યું હતું. આ નમૂનાનો અભ્યાસ કરવા માટે બેઇજિંગ અને ગુઆંગઝુ સ્થિત ચાઇનીઝ એકેડેમી ઓફ સાયન્સના વૈજ્ઞાનિકોના નેતૃત્વમાં બે સંશોધન ટીમો બનાવવામાં આવી હતી. સંશોધકોએ વિશ્લેષણ માટે રેડિયોમેટ્રિક ડેટિંગનો ઉપયોગ કર્યો. આ અભ્યાસ શુક્રવારે નેચર એન્ડ સાયન્સ જર્નલમાં પ્રકાશિત થયો હતો.
ચંદ્રનું રહસ્ય જાહેર થયું
અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે ચંદ્રની દૂરની બાજુએ સૌથી જૂનો અને સૌથી ઊંડો ખાડો 2.8 અબજ વર્ષ પહેલાં સક્રિય જ્વાળામુખી હતો. એપોલો, લુના અને ચાંગે-5 મિશનના નમૂનાઓના અગાઉના અભ્યાસોએ સ્થાપિત કર્યું હતું કે ચંદ્ર જ્વાળામુખી 4 બિલિયન અને 2 બિલિયન વર્ષો પહેલા થયો હતો. આ તમામ સેમ્પલ ચંદ્રની નજીકની બાજુથી લેવામાં આવ્યા હતા.
ચંદ્ર જ્વાળામુખી વિસ્ફોટ પર નવો પરિપ્રેક્ષ્ય
નેચરમાં પ્રકાશિત થયેલા અભ્યાસમાં ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો કે 2.8 બિલિયન વર્ષની વય આશ્ચર્યજનક રીતે યુવાન છે, જો કે દૂરની બાજુએ જ્વાળામુખીની પ્રવૃત્તિ પરંપરાગત રીતે ખૂબ પહેલા સમાપ્ત થઈ ગઈ હતી. ચંદ્ર પર મોટા ભાગના જ્વાળામુખી વિસ્ફોટ નજીકના પ્રદેશમાં થયા હતા, જે લગભગ 3 અબજ વર્ષો પહેલા બંધ થયા હોવાનું માનવામાં આવે છે. હોંગકોંગ યુનિવર્સિટીના ગ્રહોના ભૂસ્તરશાસ્ત્રી કિઆન યુકી, ચાંગ’ઇ-6 નમૂનાઓનો પ્રારંભિક અભ્યાસ હાથ ધરનાર ટીમનો ભાગ છે અને પેપરના સહ-લેખક છે. તેમણે કહ્યું કે ‘ચાંગ’ઇ-5 અને ચાંગ’ઇ-6 મિશનને કારણે ચીન હવે ચંદ્ર અને ગ્રહ વિજ્ઞાનના સુવર્ણ યુગમાં છે.’